ਸੱਭਿਆਚਾਰ - ਆਪਣੀ ਬੋਲੀ ਆਪਣਾ ਮਾਣ

ਇਹ ਲੇਖਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਦਾ ਮੱਥਾ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਟੇਕਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਤੱਤ ਟੁੱਟ ਰਹੇ ਹਨ, ਵਿਛੜ ਰਹੇ ਹਨ,
ਜੋ ਕਿ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਨਿਯਮ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਤੁੱਛ ਜੇਹਾ ਜਤਨ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ
ਬਾਰੇ ਯਾਦਾਂ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਦਾ ਤਾਂ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਉੱਤੇ ਇਹ ਇਲਜ਼ਾਮ
ਨਾ ਲੱਗੇ ਕਿ "ਪੰਜਾਬੀ ਇਤਹਾਸ ਬਣਾਉਣਾ ਤਾਂ ਜਾਣਦੇ ਹਨ, ਪਰ
ਲਿਖਣਾ/ਸੰਭਾਲਣਾ ਨਹੀਂ"

ਇਹ ਪੇਂਡੂ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਕਹਿ ਲਈਏ ਤਾਂ ਵੱਧ ਬੇਹਤਰ ਹੋਵੇਗਾ, ਕਿਉਂਕਿ
ਸ਼ੈਹਰੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਤਾਂ ਹੁਣ ਪੱਛਮ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਛੂਹ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਪਿੰਡਾਂ
ਵਿੱਚ ਵੀ ਬੱਸ ਹੁਣ ਕੁਝ ਪਲਾਂ ਲਈ ਹੀ ਸਹਿਕਦਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਹੈ।

ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਕਵੀ 'ਗਰੇ' ਨੇ ਇੱਕ ਜਗ੍ਹਾਂ ਲਿਖਿਆ ਹੈ
"ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਅਨਪੜ੍ਹੇ ਮਰ ਜਾਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਈ ਇਹੋ ਜੇਹੇ
ਹੀ ਹੋਣਗੇ, ਜਿਹੜੇ ਪੜ੍ਹਨ ਲਿਖਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਣ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ
ਵੱਡੇ ਕਵੀ ਬਣਦੇ"।

ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕ-ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ-ਪਹਿਲ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਇੱਕ
ਐਡੋਵਕੇਟ ਪੰਡਤ ਰਾਮ ਸਰਨ ਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਹ ਪਹਿਲੀਂ
ਵਾਰ 1931 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭਾਗ ਉਰਦੂ ਵਿੱਚ ਛਪਾਇਆ।
ਫੇਰ ਦਵਿੰਦਰ ਸਤਿਆਰਥੀ ਨੇ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਪਿਆਰ ਕਰਕੇ 1927
ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਉਰਦੂ ਵਿੱਚ ਛਪਣ
ਉਪਰੰਤ 1934 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਕਲਕੱਤੇ ਦੇ ਅਖ਼ਬਾਰ "ਦੇਸ਼ ਦਰਪਨ"
ਰਾਹੀਂ ਛਪਵਾਇਆ। ਛੇਤੀ ਹੀ 1936 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ
'ਗਿੱਧਾ' ਛਾਪੀ।
ਇਹ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲ ਦੇ ਕੁਝ ਰੂਪ ਸਨ, ਬਾਕੀ ਹੁਣ
ਬਹੁਤ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਜਤਨ ਕੀਤਾ ਹਨ।